30SEP 2014 - การเริ่มต้นเลี้ยงปลาทะเล (ไอเดียการทำกรองใต้ตู้และหน้าที่ของหินเป็น(live rock)) ตอนที่ 2

เชื่อว่าเพื่อนๆ หลายคนที่เพิ่งจะเริ่มเลี้ยงปลา หรือ ที่เลี้ยงมานานแล้ว จะต้องมีปัญหาหรือปวดหัวกับการจัดการคุณภาพของน้ำ (Water Quality Management) ซึ่งเป็นศาสตร์ที่ต้องเรียนรู้อย่างไม่มีวันจบทั้งทางภาคทฤษฏีและปฎิบัติ เพราะฉะนั้นเราค่อยๆมาเรียนรู้การจัดการเหล่าไปพร้อมๆกัน เพื่อที่จะให้ตู้หรือบ่อปลาของเรา มีปลาที่แข็งแรงและสมบูรณ์มากขึ้นกันดีกว่านะครับ

...............................................................................................

การทำกรองล่างใต้ตู้

โดยหลักการเบื้องต้นควรมีอย่างน้อย 3 ช่องนะครับ

 ช่องที่ 1 ควรที่จะใส่ skimmer เพราะน้ำที่ออกจาก skimmer จะยังคงมีฟองเล็กๆ อยู่ ถ้าอยู่ติดกับ pump ซึ่งใช้ดูดน้ำรันระบบ จะทำให้ตู้ปลาของเราเต็มไปด้วยฟองเม็ดเล็กๆครับ ทำให้ตู้ดูขุ่นไม่สวยงาม และยังเป็นตัวที่ทำให้เกิดโรค Bubble disease ในตัวปลาได้อีกด้วยครับ

ช่องที่2 มีวัตถุประสงค์ดังนี้ครับ ทิ้งพื้นที่ให้ฟองอากาศจาก skimmer นั้นหายไป  โดยไหนๆก็เหลือพื้นที่แล้วอาจจะใช้พวก วัสดุกรองเช่น หินปะการัง หินภูเขาไฟ และใส่สาหร่ายพวงองุ่น โดยสาเหตุเนื่องจากเพิ่มพื้นที่กระบวนการ biological น้ำจะไหลผ่านแบคทีเรียที่อายุอยู่บริเวณพื้นผิวของวัสดุกรอง การใส่สาหร่ายพวงองุ่นก็จะใช้ Nitrate ในการเจริญเติบโตเช่นเดียวกันครับ

*ถึงแม้ว่า สาหร่ายพวงองุ่นจะสามารถลดปริมาณNitrate ได้ก็จริง แต่ก็เป็นส่วนน้อยมาก ถ้าเทียบกับประสิทธิภาพจากโปรตีนสกิมเมอร์ครับ

ช่องที่ 3 เป็นช่องที่เอาไว้สำหรับดูดน้ำขึ้นไปบนตู้เพื่อวนเป็น วัฎจักรต่อไปเรื่อยๆนะครับ

การใช้วัสดุกรองกายภาพ เช่น ใยแก้ว ฟองน้ำ โดยหลักการสามารถใช้ได้ครับ แต่ควรหมั่นเปลี่ยนอยู่บ่อย อาทิตย์ละ 1-2 ครั้งนะครับ ไม่อย่างนั้นมันจะกลายเป็นวัสดุที่อุดมไปด้วย  Ammonia เนื่องจากตะกอนที่ถูกดักนั้นแปรสภาพครับ

ทั้งนี้ สามารถดัดแปลงได้ตามไอเดียได้เลยนะครับ ด้านบนเป็นแค่ตัวอย่างง่ายๆของการทำกรองครับ 

ข้อควรระวังของการทำกรองอีกอย่างคือเรื่องระดับน้ำ ซึ่งจะมีผลต่อการทำงานของ โปรตีนสกิมเมอร์ค โดยปกติ skimmer แต่ละรุ่น ยี่ห้อ จะมีกำหนดระดับน้ำว่าควรสูงมากน้อยแค่ไหน สามารถสอบถามร้านค้าที่เราไปซื้อได้เลยนะครับ เพราะ ถ้า ระดับน้ำสูงหรือ ต่ำไปโปรตีนสกิมเมอร์คจะมีประสิทธิภาพไม่เต็มที่

หินเป็น (live rock)

หินเป็น (live rock) เป็นชื่อที่ผมคิดว่าน่าจะทับศัพท์มาจากภาษาอังกฤษแบบตรงตัว โดยจริงๆแล้วหินเป็นก็คือซากปะการังที่ตายแล้ว (Rock) ซึ่งมีแบคทีเรียดี(Nitrifying bacteria) อาศัยอยู่(live)  

วัตถุประสงค์ของการหินเป็น

     1. เป็นที่แอบของปลา เนื่องจากปลาทะเลส่วนใหญ่จะค่อนข้างขี้กลัวและตกใจง่าย จึงควรมีซอกหินเพื่อให้แอบได้
     2. ตกแต่งตู้ให้ดูสวยงาม ถ้าอนาคตจะเลี้ยงปะการังก็สามารถทำเป็นฐานเพื่อวางปะการังได้  
     3. สิ่งที่สำคัญที่สุดก็คือ หินเป็นจะเป็นหัวใจของระบบ แบคทีเรียที่ช่วยย่อยสลายแอมโมเนียจะอาศัยอยู่ในพื้นผิวของหินปะการัง  

การเลือกซื้อหินปะการัง

ควรเลือกซื้อหินตาย (Dead rock ) หรือก็คือหินปะการังธรรมดาๆ นี่แหละครับ

ดูยังไงว่าอันไหนหินเป็น อันไหนหินตาย ?

มันคืออันเดียวกันแหละครับ แต่เราจะเรียกหินเป็นก็ต่อเมื่อมันอยู่ในน้ำทะเลและมีแบคทีเรีย(Nitrifying bacteria)เกิดขึ้นครับ เมื่อนำขึ้นจากทะเลตากแดด หรือ แช่ในน้ำประปา ซักพักแบคทีเรียที่มีอยู่ก็ตายหมดแล้วครับ

ทำไมควรเลือกซื้อหินตายมากกว่าหินที่เป็นแล้ว ?

1.       สิ่งมีชีวิตในทะเลมีเยอะครับ ทั้งเชื้อโรค ไวรัส ทั้งแบคทีเรียดี/ไม่ดี ซึ่งมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า เราไม่รู้ว่ามีอะไรอยู่ในหินที่เราซื้อมาบ้าง จึงควรนำมาแช่น้ำเปล่า ทำความสะอาดก่อนมาตกแต่งตู้ครับ

2.       ราคาถูกกว่าด้วยครับ

จะทำยังไงให้หินตายกลายเป็นหินเป็น ?

ไม่ยากครับ แค่เราใส่ปลาลงไปในตู้ เมื่อมีของเสีย มีอาหาร แอมโมเนียจะเริ่มเกิดขึ้น แบคทีเรียพวกนี้กินแอมโมเนียครับ มันจะเกิดขึ้นมาเอง ใจเย็นๆนะครับ 

ในบทความหน้า จะพูดการติดปั๊มในตู้ปลา ว่ามีประโยชน์อย่างไรบ้าง และ อุปกรณ์เครื่องทำความเย็น (Chiller) นะครับ

26 SEP 2014 - การเริ่มต้นเลี้ยงปลาทะเล (หัวใจพื้นฐาน 4 ข้อของการเลี้ยงปลาทะเล) ตอนที่ 1

เชื่อว่าเพื่อนๆ หลายคนที่เพิ่งจะเริ่มเลี้ยงปลา หรือ ที่เลี้ยงมานานแล้ว จะต้องมีปัญหาหรือปวดหัวกับการจัดการคุณภาพของน้ำ (Water Quality Management) ซึ่งเป็นศาสตร์ที่ต้องเรียนรู้อย่างไม่มีวันจบทั้งทางภาคทฤษฏีและปฎิบัติ เพราะฉะนั้นเราค่อยๆมาเรียนรู้การจัดการเหล่าไปพร้อมๆกัน เพื่อที่จะให้ตู้หรือบ่อปลาของเรา มีปลาที่แข็งแรงและสมบูรณ์มากขึ้นกันดีกว่านะครับ

...............................................................................................

โดยหัวพื้นฐานของการทำตู้ปลาทะเล ผมจะขอแบ่งเป็น 4 หัวข้อนะครับ 

1.Nitrogen cycle 

2. Salinity ความเค็ม 

3. ค่า pH

4. วัสดุกรอง Filtration 

1.Nitrogen Cycle

Nitrogen Cycle มันคืออะไร ทำไมถึงต้องรู้ มันมีผลกระทบต่อปลาของเราอย่างไร มาดูกันครับ

        จากภาพด้านบนนะครับ จุดเริ่มต้นของระบบปิดนั้น ก็เริ่มต้นมาจากการใปล่อยปลาลงตู้ ซึ่งเราก็ต้องให้อาหารควบคู่ไปด้วย โดย ซากอาหารที่เหลือหรือขี้ปลาจะอยู่ในรูปของโปรตีน ที่จะกลายสภาพเป็นแอมโมเนีย ไนไตร์ท ไนเตรท และไนโตรเจน(ก๊าซ) ลอยขึ้นสู่อากาศตามลำดับนะครับ โดยความเป็นพิษที่มีผลต่อปลา แอมโมเนีย จะมีพิษมากที่สุด และไล่เรียง เป็น ไนไตร์ท ไนเตรท ตามลำดับ

        การเริ่มของระบบนั้น จะยังไม่มีการเกิด Nitrifying bacteria ซึ่งเป็นแบคทีเรียที่เป็นประโยชน์ต่อระบบที่ช่วยสร้างระบบให้วงจร Nitrogen สมบรูณ์ เพราะฉะนั้นในช่วงแรกที่เริ่มตั้งเรายังไม่ควรที่จะปล่อยปลาเป็นจำนวนมากทีเดียว เพราะแอมโมเนียที่เกิดขึ้นยังไม่สามารถเปลี่ยนรูป ค่าความเป็นพิษจึงขึ้นสูงเร็วมาก การปล่อยปลาแรกเริ่มจำเป็นต้องค่อยๆทยอยปล่อย ทีละ 1-2 ตัว พร้อมกับการวัดค่าน้ำโดยชุด Test เพื่อค่อยๆสร้างระบบขึ้นมาทีละนิด โดยการทำงานของวงจร Nitrogen อย่างละเอียดจะขอพูดถีงทีหลังอีกครั้งหนึ่งนะครับ 

2. Salinity ความเค็ม 

      ในตู้ปลาทะเลนั้นระดับจะต้องน้ำทะเลในการเลี้ยง โดยอาจจะใช้น้ำทะเลจริงๆหรือการเกลือวิทยาศาสตร์ก็ได้ โดย ความเค็มสามารถวัดได้ 2 รูปแบบ 1. วัดเป็น ppm 2. วัดเปรียบเทียบความหนาแน่น โดยใช้อุปกรณ์กล้องวัดความเค็มหรือใช้ตัววัดความหนาแน่นติดข้างตู้ไว้เลยก็ได้ครับ 

      โดยทั่วไปน้ำในตู้ปลา จะมีการะเหยออกตลอดเวลาอยู่แล้ว ซึ่งอาจจะทำให้ความเค็มเพิ่มขึ้น เราควรหมั่นเช็คเพื่อเติมน้ำเปล่าทดแทนส่วนที่ระเหยลงไปเพื่อให้ความเค็มคงที่อยู่ในระดับเดิม

*การะเหย เกลือจะไม่สามารถระเหยได้ มีแต่เพียงส่วนที่เป็นน้ำ เพราะฉะนั้นค่าความเค็มของน้ำจะเพิ่มขึ้นเมื่อน้ำระเหยออกไป

*ค่าความเค็มปกติจะอยู่ในระดับ 25-35 ppm หรือประมาณ 1.020

3.ค่า pH

      เป็นหน่วยวัดที่ถูกสร้างขึ้นให้อยู่ในรูปที่เข้าใจง่ายขึ้น โดยจะบ่งบอกจำนวนของประจุ Hydrogen ion (H+) ถ้ามีเวลาผมจะมาอธิบายอย่างละเอียดอีกทีนะครับ ในส่วนตรงให้รู้ค่ามาตรฐานไว้ก่อน 

ถ้า ค่าpH ต่ำกว่า 7 ถือเป็น กรด
    ค่าpH สูงกว่า 7 ถือเป็น ด่าง 

ซึ่งค่าที่เหมาะสมทางทฤษฎีสำหรับตู้ปลาทะเลนั้น จะอยู่ในช่วง 8.3- 8.5 อย่างไรก็ดี พยายามรักษา pH ให้ไม่ต่ำกว่า 7.8 ก็เพียงพอแล้วครับ 

4. วัสดุกรอง Filtration 

   อย่างที่เคยพูดถึงไปแล้ว นะครับ 
   ประเภทวัสดุกรอง 1 ชีวภาพ 2. กายภาพ อาจจะมีเป็นอันที่ 3. คือเคมี

1. ประเภทที่ 1 หลักการของวัสดุชนิดนี้คือ ต้องมีพื้นผิวมาก โดยลักษณะทั่วไปจะมีพื้นผิวขรุขระ เป็นรูพรุน เนื่องจากพื้นที่ผิวจะเป็นที่อยู่อาศัยของ Nitrifying bacteria ที่กล่าวไปตอนต้น วัสดุพวกนี้ก็เช่น หินปะการัง หินภูเขาไฟ วัสดุสังเคราะห์ฟิลเตอร์แมท มูฟวิ่งเบส ไบโอบอล เป็นต้น 

2. ประเภทที่ 2 เป็นการกรองของเสียออกเพื่อช่วยลดการเกิดขึ้นของแอมโมเนีย เช่น ไยกรอง กรองฟองน้ำ เครื่องปั่นฟอง(Protein Skimmer) เป็นต้น

3. ประเภทที่ 3 การใช้เคมีเข้ามาช่วยเช่น Activated carbon ซึ่งช่วยดูดกลิ่น สี อื่นๆ ครับ 

 ในบทต่อๆจะขอพูดถึงในเรื่องพื้นฐาน เช่น ตำแหน่งการวางตู้ การเลือกหินปะการัง การซื้อปลา และอื่นๆครับ หวังว่าจะพอเข้าใจและได้ความเพิ่มขึ้นกันนะครับ

วศิน กฤษณะพันธ์